Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 2013

Δύο Μικρές Ιστορίες Ψηφιακών Ψυχαναγκασμών Μετα-ταξικού Ενδιαφέροντος.

Δύο Μικρές Ιστορίες Ψηφιακών Ψυχαναγκασμών Μετα-ταξικού Ενδιαφέροντος.

0. Θεωρητικό Υπόβαθρο: Προς μια Ψυχολογία της Πληροφορίας.

Μια πολύ απλή αναλογία μεταξύ της ορολογίας των επιστημών της ψυχολογίας και της πληροφορίας είναι ορατή: Η μελαγχολία βρίσκει το ανάλογό της στην εντροπία και η υστερία βρίσκει το ανάλογό της στη νεγκεντροπία. 

Ο λυπημένος Ηράκλειτος που βλέπει τα πάντα ως συνέχεια δεν είναι παρά μελαγχολικός.
Ο χαρούμενος Δημόκριτος που βλέπει τα πάντα να καταλήγουν σε άτομα δεν είναι παρά υστερικός.

Και στην απόλυτα αφαιρετική αναγωγή της υπαρξιακής μας οντολογίας, ο εντροπιάζων μελαγχολικός βλέπει το ον ως το ίδιο, το ταυτό, το κοινό, ενώ ο νεγκεντροπιάζων υστερικός βλέπει το ον ως το άλλο, το έτερο, το διαφορετικό.

Το φωτεινό μεσοδιάστημα ονομάζεται ζωή ή ελευθερία και επιβεβαιώνεται από την άρνηση, από τη δυνατότητα του να πει κανείς "όχι", τη θέληση για δύναμη και δύναμη για θέληση. Τη φαντασία στην εξουσία και την εξουσία στη φαντασία - την κυβερνητική.

1. 256MB.

Ένα σύννεφο παρεισφρέει στις τσέπες μας: Η εποχή του Petabyte. Δεν είναι μόνο ότι ένα iPod δύναται να χωρέσει π.χ. 160GB μουσικής. Είναι ότι με μια σύνδεση στο κινητό, όλη η ψηφιακή δημιουργία του ανθρώπινου (και όχι μόνο) πολιτισμού είναι παντού και πάντα διαθέσιμη.

Αλλά η ελευθερία είναι στο "όχι", στην αφαίρεση, στην άρνηση. Η Ιωάννα εδώ και πέντε χρόνια έχει ένα MP3 player χωρητικότητας 256MB. Μέσα του υπάρχει ένας και μοναδικός φάκελος μουσικής. Η Ιωάννα ακούει πάρα πολλή μουσική: είναι από τα άτομα που αν κάποιος την παρατηρήσει μπορεί να αντιληφθεί την υλική ποσότητα της μουσικής που υπάρχει και να διαχωρίσει το "ακούω πολύ μουσική" από το "ακούω πολλή μουσική", δίχως το ένα να αποκλείει το άλλο. 

Ο φάκελος στο MP3 της, λοιπόν, είναι μια "λίστα". Στα σίγουρα δεν είναι όλα τα αγαπημένα της κομμάτια και στα σίγουρα δεν είναι ό,τι ακούει αυτόν τον καιρό. Στα σίγουρα, όμως, είναι ένας συνδυασμός αυτών των δύο αρνήσεων. Η λίστα της, απαρτιζόμενη από ψηφιακά, δημοκρίτεια bits/άτομα που συνθέτουν διακριτές οντότητες αρχείων ήχου, διακρίνεται από ηρακλείτεια συνέχεια, αλλάζει συνεχώς. Το αντίγραφο του φακέλου που έχω διαφέρει από αυτό μιας κοινής μας φίλης που αντέγραψε το φάκελο με διαφορά μερικών μηνών - κι όμως ο φάκελος φέρει το ίδιο όνομα

Η ελευθερία της Ιωάννας ορίζεται από την ώρα που περνάει μπροστά από μια οθόνη υπολογιστή προσπαθώντας να επιλέξει τι θα σβήσει. Η απαλοιφή γίνεται το ύψιστο κριτήριο επιλογής. A priori στη διαδικασία αυτή έχει αποφασιστεί ποιο νέο κομμάτι θα προστεθεί. Η πρόσθεση (αλλά και η πρόθεση) έχει μικρότερο λόγο στη διαλεκτική των 256MB. Φαινομενολογικά, η Ιωάννα με το MP3 των 256MB και όλα του τα συνεπακόλουθα, τρέχει σε πορείες, καταλήψεις και αυτοοργανωμένα σκηνικά - είναι μια αγωνίστρια της ελευθερίας, η ελευθερία του αγωνίζεσθαι. Σε αντιπαράθεση με τον μέσο ιδιοκτήτη iPod 160GB ή smartphone που αγωνίζεται στο στίβο της εργασίας. Ο Άλλος, ο Ίδιος

Το ακουστικό σύνθημα της Ιωάννας, που κυρίως προφέρεται και εναλλακτικά γράφεται, είναι:
"THE GATE IS ME"
"the gate is μη"

2. Φιδάκι: Μια Φαινομενολογία Ακόμα.

Για τέσσερα χρόνια είχα αποφασίσει να μην έχω κινητό. Οι κοινωνικές περιστάσεις με έκαναν να αναιρέσω την απόφασή μου και με ενθουσιασμό να αγοράσω το πιο φτηνό - εκείνη την εποχή, 2009 - διαθέσιμο μοντέλο σε ένα συνοικιακό κατάστημα, ένα από εκείνα τα Nokia με τις κίτρινες οθόνες. Ο ενθουσιασμός μου οφειλόταν στο ότι το εν λόγω κινητό διέθετε το "φιδάκι", αγαπημένο μου παιχνίδι που δεν είχα παίξει για αρκετά χρόνια. Το "φιδάκι" για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα είχε αντικαταστήσει την ενασχόλησή μου με την ανάγνωση κατά τη διάρκεια της κένωσης. Στην πραγματικότητα, είχα πιάσει τον εαυτό μου να βρίσκομαι στη θέση του να πηγαίνω στην τουαλέτα περισσότερο για παίξω "φιδάκι", παρά για να αφοδεύσω. Αλλά τι είναι το "φιδάκι";

Το "φιδάκι" είναι μια οντότητα που παρουσιάζεται και εξελίσσεται, κινούμενο ασταμάτητα, σε μια επιφάνεια δύο διαστάσεων ορατών και σε έναν χωροχρονικό άξονα Χ,Υ. Είναι επιφανειακό το νόημά του, μιας και δεν υπάρχει κάποιο αληθινό φίδι πίσω από το συμβολισμό "φιδάκι".

Το "φιδάκι" είναι ένας τετραγωνισμός του κύκλου: όσο τρώει μεγαλώνει, εντός μιας τετράγωνης επιφάνειας οριοθετημένης, καταδικασμένο να φάει τον εαυτό του, όσο το δυνατόν αργότερα μέσα στο χρόνο. Ένας τετράγωνος ουροβόρος όφις που αποφεύγει όσο μπορεί την "ουροβοροσύνη" του - γνωρίζοντας το αναπόφευκτό της. Το παράλογο της παράτασης, ο λόγος της τάσης. 

Για κάθε αυγό που τρώει (Κρόνος/Χρόνος που τρώει τα παιδιά του) κερδίζει πόντους, αυξάνει σε μέγεθος, επιβεβαιώνει και παρατείνει τη βασιλεία του. Η αριθμητική αναπαράσταση της αμοιβής του είναι ταυτόχρονα μια επιβεβαίωση του πλησιάσματός του στο τέλος. Όσο κυλάει το παιχνίδι, αποκτά περισσότερο εν-διαφέρον μιας και βρίσκεται πιο κοντά στο τέλος. Όσο κυλά ο Χρόνος, τελειώνει. Όσο κυλά, ο Χρόνος τελειώνει (όπως: όσο βρέχει, ο χιονάνθρωπος λιώνει). Όσο αμείβεσαι για την εργασία σου, τόσο πιο κοντά είσαι στο θάνατο. 

Για κάθε πέντε μικρά αυγά, το παιχνίδι παρέχει ένα μεγαλύτερο "μπόνους" αυγό με περισσότερους πόντους που μειώνονται όμως όσο καθυστερείς να το φτάσεις. Όπως όλα τα αυγά, και αυτό εμ-φανίζεται "τυχαία" μέσα στο πρό-γραμμα, άρα δεν είναι απόλυτα ελέγξιμη από σένα η ταχύτητα και η ευελιξία για να το φτάσεις. Η διαλεκτική τύχης και ανάγκης γίνεται φανερότερη όσο αποκτάς μεγαλύτερο μέγεθος. Όταν το σώμα σου καλύπτει πάνω από το μισό της επιφάνειας της οθόνης (αντιστροφή μεγέθους εντροπίας και νεγκεντροπίας), οι πιθανότητες τείνουν περισσότερο προς τις ακραίες καταστάσεις: Το μπόνους αυγό θα βρίσκεται 
είτε πολύ κοντά σου, άρα θα πάρεις πολλούς πόντους - αναγκαστικά -, δίχως στρατηγική όμως - τυχαία -, 
είτε πολύ μακριά σου, άρα θα πάρεις λίγους πόντους ή ακόμα και θα χάσεις την ευκαιρία μιας και για κάθε κίνησή σου προς μια κατεύθυνση οι πόντοι μειώνονται κατά 1 σε μια αντίστροφή μέτρηση από το 20 στο 0. Η σύνταξή σου είναι αναγκαστικά θέμα τύχης (γραμματολογικά και γηροκομειακά).

Στο "φιδάκι" η χωροχρονική ταχύτητα (ο ρυθμός) αμείβεται. Στις ρυθμίσεις του παιχνιδιού μπορείς να θεσπίσεις διαφορετικές ταχύτητες. Στην πιο αργή του εκδοχή κινείσαι αργά (σε σχέση με τις άλλες ταχύτητες) και κάθε αυγό ισοδυναμεί με έναν πόντο. Είναι πιο εύκολο να τερματίσεις το παιχνίδι (να γεμίσεις την οθόνη με τον εαυτό σου και εν τέλει να φας την ουρά σου - ουρο-βόρος), αλλά η διαδικασία είναι χρονο-βόρα και αναγκαστικά θα ανταμειφθεί λιγότερο από ότι αν επιλέξεις την πιο γρήγορη ταχύτητα και καταφέρεις το ίδιο. Με τη γρήγορη ταχύτητα παίρνεις περισσότερους πόντους (9 μάξιμουμ) και παράλληλα ποντάρεις στην πιο έντονη συν-κίνηση, στο "ζήσε έντονα, πέθανε νέος", στο ρίσκο πρόκλησης α-τυχήματος. Ο εργοδότης εκτιμά τη γρήγορη κι αποτελεσματική δουλειά - με την πρόκληση εργατικών ατυχημάτων να είναι στο πρόγραμμα. Έχασες; Ξαναπαίξε. Οι εργάτες είναι ίδιοι και αναλώσιμοι, ο καθένας με το ρυθμό του, με τις ρυθμίσεις του, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις ικανότητές του. 

Κάθε θάνατος στο παιχνίδι δεν είναι οριστικός. Κάθε ατύχημα στοχεύει σε υψηλότερο σκορ, υψηλότερα ιδανικά, ή το υψηλότερο σκορ και τα ιδανικά σημαίνουν ένα μεγαλειώδες ατύχημα ενός θυσιασθέντος επαναστάτη/αγωνιστή. Μετά από κάθε ατύχημα υπάρχει η δυνατότητα επανεκκίνησης. "Από τα λάθη μαθαίνουμε, αυτό μας διδάσκει η ιστορία". Και σαν τα φίδια αλλάζουμε δέρμα, ανταποκρινόμενοι στις ίδιες καταστάσεις με νέα μορφή. Και αν τελειώσει η μπαταρία μπορείς να τη φορτίσεις. Και αν η μπαταρία με τον καιρό εξασθενήσει, μπορείς να την αντικαταστήσεις. Κι αν ακόμα οι μπαταρίες έχουν απο-συρθεί από τη λευκή αγορά των νέων μοντέλων, το "φιδάκι" θα συρθεί στη μαύρη αγορά των "απομιμήσεων", το φίδι και η μαϊμού, άλλη μια αλλαγή δέρματος. Ο δαρβινικός άνθρωπος.

Έχω ακόμα το κινητό που πήρα το 2009. Και παίζω ακόμα το "φιδάκι" στην τουαλέτα. Τρώω ψηφιακά αυγά αφοδεύοντας. Τρώω το χρόνο μου οδεύοντας στο αναπόφευκτο. Γνωρίζοντας πως είναι στο πρόγραμμα του κινητού μου να χαλάσει κάποτε οριστικά. Και η γνώση αυτή, η γνώση της ελευθερίας, η γνώση του ταυτόχρονου και ταυτόχωρου "καλού και κακού" - αν θέλετε -, είναι ο απαγορευμένος καρπός, το "μπόνους" που έφαγα μετά την πολύχρονη και πολύχωρη επαφή μου με ένα "φιδάκι". Η εωσ-φορική πληρο-φορία. Το εν-δια-φέρον. Υστερική μελαγχολία, μελαγχολική υστερία.